โดย..สาธิต บวรสันติสุทธิ์, CFP นักวางแผนการเงิน
เป็นคำถามที่พบบ่อยมากในช่วงนี้ เหตุผลก็เพราะมีการทำประกันหลายกรณี โดยเฉพาะประกันแบบสะสมทรัพย์ที่มีการจ่ายเงินคืนให้ผู้เอาประกันระหว่างอายุกรมธรรม์ เช่น เงินคืน เงินปันผล ฯลฯ แต่เนื่องจาก ค่าเบี้ยประกันที่แพงขึ้นตามอายุ ทำให้ผลตอบแทนที่ได้ไม่น่าสนใจ หรือ เป็นเพราะอายุเกินเงื่อนไขกรมธรรม์ หรือ มีปัญหาสุขภาพ ฯลฯ ทำให้ไม่สามารถซื้อประกันที่สนใจได้
ทางออกหนึ่งของปัญหานี้ ก็คือ การให้บุคคลอื่นเป็นผู้เอาประกันแทน ตัวอย่างเช่น คุณแม่อยากซื้อประกันแบบสะสมทรัพย์แบบ 20/20 คือ อายุกรมธรรม์ 20 ปี จ่ายเบี้ย 20 ปี ได้เงินคืนปีละ 2% ของทุนประกัน แต่เนื่องจากคุณแม่อายุเยอะ จึงต้องจ่ายเบี้ยแพงขึ้น ทำให้ผลตอบแทนจากประกันเทียบกับเบี้ยที่จ่ายลดน้อยลง และเนื่องจากคุณแม่ได้ใช้สิทธิลดหย่อนภาษี 100,000 บาทสำหรับเงินที่จ่ายเป็นค่าเบี้ยประกันไปแล้ว จึงไม่สามารถได้สิทธิประโยชน์ทางภาษีจากการซื้อประกันตัวนี้ ดังนั้น คุณแม่จึงได้ตัดสินใจให้ลูกเป็นผู้เอาประกันแทน โดยคุณแม่เป็นผู้จ่ายเบี้ย ข้อดี คือ
• อายุน้อย เบี้ยถูก ผลตอบแทนเทียบเบี้ยที่จ่ายเพิ่มสูงขึ้น
• ลูกยังไม่เคยใช้สิทธิลดหย่อนภาษีจากเงินที่จ่ายเป็นค่าเบี้ยประกันชีวิต 100,000 บาท ทำให้ได้รับสามารถเอาเบี้ยประกันที่จ่ายไปลดหย่อนภาษีได้ เป็นการเพิ่มผลตอบแทนอีกทางหนึ่ง
แต่หลายคนอาจคิดในใจ วิธีนี้ เงินแม่เป็นคนจ่าย ผลประโยชน์ลูกเอาไป ซึ่งก็ไม่น่ามีปัญหาอะไร เพราะยังไงคนเป็นแม่ก็รักลูกมากที่สุดในชีวิตอยู่แล้ว แต่หากแม่ต้องการผลตอบแทนเองล่ะ วิธีนี้ยังใช้ได้อยู่หรือไม่
คำตอบ คือ ใช้ได้ครับ แต่คุณแม่ต้องทำเพิ่มอีกอย่าง คือ ให้ลูก (ผู้เอาประกัน)โอนสิทธิเด็ดขาดในกรมธรรม์มาเป็นชื่อแม่ แล้วโอนสิทธิเด็ดขาด คือ อะไร
การโอนสิทธิเด็ดขาดในกรมธรรม์ (Absolute Assignment) คือ การโอนกรรมสิทธิและความเป็นเจ้าของกรมธรรม์ทั้งหมดให้กับบุคคลอื่น โดยผู้รับโอนจะได้รับสิทธิประโยชน์ทั้งหมดตามกรมธรรม์นั้นๆ โดยผู้รับโอนสามารถเป็นใครก็ได้ เช่น บิดา มารดา สามี ภรรยา บุตร หรือบุคคลอื่น ผลก็คือ ผู้รับโอนจะได้รับสิทธิประโยชน์ทั้งหมดตามกรมธรรม์ เช่น สิทธิในการรับเงินตามเงื่อนไขกรมธรรม์ (เช่น เงินจ่ายคืนรายงวด, เงินปันผล) การจะโอนสิทธิเด็ดขาดได้ ผู้เอาประกัน ต้องบรรลุนิติภาวะแล้ว (อายุ 20 ปีบริบูรณ์)
ข้อจำกัด คือ ไม่สามารถโอนสิทธิให้บริษัทประกันได้
เมื่อคุณแม่ให้ลูกโอนสิทธิเด็ดขาดให้คุณแม่แล้ว ผลประโยชน์จากกรมธรรม์ทุกอย่างก็จะเป็นของคุณแม่ แต่หากต่อมาคุณแม่อยากให้ลูกเป็นคนรับผลประโยชน์ หรือ คุณลูกเองอยากรับผลประโยชน์จากกรมธรรม์ จะสามารถทำได้หรือไม่
คำตอบ คือ ทำได้ครับ แต่ไม่ง่าย
การ ยกเลิกการโอนสิทธิเด็ดขาดในกรมธรรม์ประกันชีวิต ไม่สามารถทำได้โดยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเพียงฝ่ายเดียว เพราะการโอนสิทธิเด็ดขาดถือเป็นการโอนกรรมสิทธิโดยสมบูรณ์ตามกฎหมาย ซึ่งมีผลผูกพันทั้งสองฝ่าย
สรุปโดยหลักกฎหมาย โอนสิทธิเด็ดขาด = โอนกรรมสิทธิถาวร เมื่อผู้เอาประกันได้โอนสิทธิให้ผู้อื่นแบบ “เด็ดขาด” และบริษัทประกันรับทราบและอนุมัติแล้วผู้รับสิทธิ กลายเป็นเจ้าของกรรมสิทธิในกรมธรรม์ทันที ผู้โอน ไม่มีสิทธิยกเลิกหรือแก้ไขได้โดยลำพัง
วิธี “ยกเลิก” หรือ “เรียกสิทธิคืน” ทำได้ใน 2 กรณีเท่านั้น:
1. ความยินยอมร่วมกันทั้งสองฝ่าย (Mutual Consent)
ผู้โอน (เจ้าของเดิม) และผู้รับสิทธิ (เจ้าของใหม่) ต้องลงนามยินยอมร่วมกัน เพื่อ “โอนกลับ” (Reverse Assignment) หรือ “ยกเลิก” โดยยื่นคำร้องพร้อมแบบฟอร์มกับบริษัทประกัน และต้องมีลายเซ็นทั้งคู่ และแนบบัตรประชาชน บริษัทประกันจะดำเนินการแก้ไขสถานะสิทธิในกรมธรรม์ตามคำขอ แต่บริษัทประกันบางแห่งก็กำหนดให้ผู้รับโอนทำหนังสือยกเลิกการโอนสิทธิให้แก่ผู้โอนก็เพียงพอแล้ว สรุปง่ายๆ ก็คือ จะยกเลิกได้ ผู้รับโอนสิทธิต้องยินยอม
2. ใช้สิทธิฟ้องศาล (เฉพาะกรณีพิเศษ)
หากผู้โอนเห็นว่า
• ถูกหลอกให้โอน
• ถูกบังคับขู่เข็ญ
• ไม่เข้าใจผลทางกฎหมายอย่างแท้จริง
• ไม่มีเจตนาโอนจริง (เช่นแค่ให้ถือชั่วคราว แต่ผู้รับสิทธิไม่คืน)
สามารถ ฟ้องศาลเพิกถอนหรือให้ถือว่าเป็นโมฆะ/โมฆียะกรรม ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 155, 156, 157 เป็นต้น ศาลจะพิจารณาหลักฐานว่า การโอนสิทธินั้น ชอบด้วยเจตนาและความสมัครใจหรือไม่
เอกสารที่ต้องใช้ ผู้เอาประกันต้องยื่นเอกสารที่เกี่ยวข้อง เช่น แบบฟอร์มขอเปลี่ยนแปลงกรมธรรม์, สำเนาบัตรประชาชน, สำเนาทะเบียนบ้าน, หลักฐานการชำระหนี้ (ถ้ามี)
แต่เท่าที่มีประสบการณ์มา การโอนสิทธิเด็ดขาดเกือบทั้งหมดเกิดจากความเต็มใจของผู้โอน และการอยากยกเลิกการโอนสิทธิเด็ดขาดก็มักจะเกิดจากฝั่งผู้โอนสิทธิเปลี่ยนใจ เช่น มีปัญหากันระหว่างผู้โอนกับผู้รับโอนสิทธิเด็ดขาด ฯลฯ และเกือบทุกกรณี ผู้รับโอนสิทธิไม่ยอมคืนสิทธิ
หากผู้โอนสิทธิเกิดเปลี่ยนใจขอสิทธิคืน ผู้รับโอนสิทธิก็ไม่คืน ทำยังไงดี เรามาคุยกันครั้งหน้าครับ
———————————————————————————————————————————————————–
