โดย…สาธิต บวรสันติสุทธิ์, CFP
ช่วงนี้ กระแสการเลิกจ้างฮอตมาก มาเร็ว มาเยอะกว่าที่คิด คนที่โดนก็ว้าวุ่นใจ จะหางานใหม่ที่ไหนดี เพราะเศรษฐกิจส่งสัญญานไม่ดี ดูจากตลาดหุ้นติดลบต่อเนื่องทุกๆวัน ถ้าโดนเลิกจ้าง ตอนก่อนอายุ 55 ปี ก็ยังสามารถขอสิทธิประโยชน์กรณีว่างงานจากกองทุนประกันสังคมได้
ได้มากได้น้อยขึ้นอยู่กับว่า โดนเลิกจ้างหรือลาออกเอง แต่ถ้าอายุเกิน 55 ปี สิทธิประโยชน์การว่างงานนี้จะไม่ได้ล่ะ จะได้บำเหน็จหรือบำนาญ ก็ขึ้นอยู่กับว่าเราเป็นสมาชิกประกันสังคมถึง 180 เดือนยัง ถ้าไม่ถึงก็ได้บำเหน็จ ถ้าถึงก็ได้บำนาญ แต่เราก็ยังมีสิทธิเลือกว่าจะต่ออายุสมาชิกประกันสังคมด้วยมาตรา 39 หรือจะเอาบำนาญ (หรือบำเหน็จ แล้วแต่อายุสมาชิกของเรา) เลือกทางไหนดี
ถ้าเลือกเอาบำนาญชราภาพ ก็จะได้รับเงินบำนาญต่อเดือนขั้นต่ำที่ 20% ของเงินเดือนเฉลี่ย 5 ปีสุดท้าย (สูงสุดไม่เกิน 15,000บาท) ทั่วไปได้กันอยู่ที่ 3,000 บาทต่อเดือน เทียบกับเงินสมทบกรณีชราภาพที่เรากับนายจ้างร่วมกันสมทบที่ 900 บาทต่อเดือน เท่ากับเราได้บำนาญต่อเดือนมากกว่าเงินสมทบที่จ่ายถึง 3.33 เท่า หรือเราจ่ายเงินสมทบเพียง 1 ใน 3 ของเงินบำนาญชราภาพที่ได้จากประกันสังคม
แปลว่ากรณีเลวร้ายสุด คือ ประกันสังคมไม่มีผลตอบแทนเลย ถ้าเราเป็นสมาชิกประกันสังคม 15 ปี เพียง 5 ปี เงินบำนาญที่เราได้จะเท่ากับเงินที่เราสมทบ เงินบำนาญชราภาพที่ได้หลังจากนั้น คือ กำไรอย่างเดียว และถ้าเราเป็นสมาชิกประกันสังคมมามากกว่า 180 เดือน ทุก 1 ปีที่เกิน 180 เดือน เราจะได้บำนาญชราภาพเพิ่มอีก 1.5% สมมติเป็นสมาชิกประกันสังคมมา 20 ปี เราจะได้รับบำนาญชราภาพอัตรา 20% + (1.5%*5) = 27.5% ของฐานเงินเดือนเฉลี่ย 5 ปีสุดท้าย (เพดานไม่เกิน 15,000 บาท) หรือจะได้บำนาญเพิ่มเป็น 4,125 บาท/เดือน
ข้อเสีย ก็คือ การที่เราออกจากสมาชิกประกันสังคม เราก็จะไม่ได้รับสิทธิประโยชน์อื่นๆ เช่น กรณีรักษาพยาบาล ฯลฯ แถมถ้าเสียชีวิตภายใน 5 ปีหลังได้รับบำนาญ จะได้เงินบำเหน็จแค่ 10 เท่าของบำนาญรายเดือน ถ้าได้บำนาญเดือนละ 4,125 บาท ก็จะได้แค่ 41,250 บาทเท่านั้น
ทางเลือกในเรื่องค่ารักษาพยาบาล ก็คือ ใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บัตรทอง) ทดแทนสิทธิรักษาพยาบาลจากประกันสังคม
ถ้าเราเลือกอยากได้สิทธิรักษาพยาบาลจากประกันสังคม ก็ต้องต่อมาตรา 39 แต่การเป็นสมาชิกประกันสังคมต่อแปลว่าเราจะไม่ได้บำนาญ นอกจากนี้ถ้าเราเลือกเอาบำนาญทีหลัง จำนวนเงินบำนาญจะได้น้อยลง เพราะฐานเงินเดือนเฉลี่ย 5 ปีสุดท้ายจะเป็นฐานที่ใช้คำนวณมาตรา 39 คือ 4,800 บาท แถมระยะเวลาได้ใช้เงินบำนาญก็ลดน้อยลงด้วยเพราะเราอายุมากขึ้นใกล้ตายมากขึ้น และแย่กว่านั้นถ้าเสียชีวิตภายใน 5 ปีหลังได้รับบำนาญ จะได้เงินบำเหน็จแค่ 10 เท่าของบำนาญรายเดือนที่น้อยตามที่กล่าวมาแล้ว และในช่วงบั้นปลายชีวิต ค่ารักษาพยาบาลมักจะมามากตอนนั้น แต่เพราะเราออกจากประกันสังคม ก็จะไม่ได้สิทธิรักษาพยาบาลตอนนั้น
ดังนั้นคนที่เลือกมาตรา 39 ก็น่าจะต่อมาตรา 39 จนเสียชีวิตเลยจะดีกว่า เพราะจะได้ใช้สิทธิประโยชน์รักษาพยาบาลอย่างเต็มที่ และมีโอกาสใช้มากในช่วงบั้นปลายชีวิต แถมเมื่อเสียชีวิต ทายาทก็จะได้รับมรดก คือ บำเหน็จ หรือ เงินของเราและผลประโยชน์ตลอดอายุสมาชิก
ดังนั้น การเลือกต่อมาตรา 39 หรือ รับบำนาญ ต้องเด็ดขาดตั้งแต่ตอนแรกเลยนะ เพราะทุกทางเลือกมีข้อดีข้อเสียอย่างที่กล่าวมาแล้ว